سامانه سجام چیست؟
برای حضور در بازار بورس در اولین اقدام باید کد بورسی داشته باشید و برای دریافت کد بورسی اولین اقدام شما باید ثبت نام در سایت سجام باشد. کلمه سجام مخفف «سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان» است. این سامانه که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار ایجاد شده است در حقیقت زیرساختی برای مبارزه با پولشویی به حساب می‌آید.
در واقع سجام در دسته سامانه‌های زیرساختی بازار سرمایه قرار دارد و سامانه‌ای تجاری نیست؛ در نتیجه هدف از راه‌اندازی آن کسب درآمد نیست. این سیستم با جمع‌آوری اطلاعات مربوط به دارایی افراد شفافیتی را سبب می‌شود که این شفافیت مانعی بر سر راه پولشویی است.
از سال ۱۳۸۴ تمامی معاملات حرکت خود را در بزرگراه بازار سرمایه از مسیر سنتی به سمت مدرنیته آغاز کردند. ورود تکنولوژی و بستر الکترونیک تغییرات مهمی را سبب شد و خرید و فروش‌ها را به سوی معاملات آنلاین سوق داد.
پس از آن و برای طی کردن این مسیر، مقرر شد تمامی فعالان بازار سرمایه کشور اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، ایرانی و اتباع خارجی ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور اطلاعیه، در سامانه‌ای به نام سجام و به آدرس Sejam.ir ثبت نام و اطلاعات خود را وارد کنند. در همین راستا تمامی سرمایه‌گذاران بازار که پیش از شهریور ۱۳۹۷ کد بورسی دریافت کرده بودند نیز موظف شدند کد سجام خود را فعال کنند.
مهلت ثبت نام در سامانه سجام در مرحله اول تا پایان شهریور ۱۳۹۷ و در مرحله دوم تا پایان سال ۱۳۹۷ اعلام شد. همچنین مقرر شد در صورتی که ثبت نام اولیه در این سامانه انجام نگیرد، کد معاملاتی شخص بسته شود و تا زمانی‌که اطلاعاتش ثبت نشده اجازه انجام معامله به فرد داده نشود.
لازم به ذکر است که هدف اصلی ایجاد سامانه سجام تسهیل در امر احراز هویت‌ها بود. یعنی با یک بار ثبت نام در سامانه سجام و احراز هویت در این سامانه، می‌توانید به سادگی وارد تمامی سایت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری شوید و دیگر نیاز به احراز هویت جداگانه برای ورود به سامانه‌های متفاوت ندارید. در واقع سهولت امور مشتریان هدفی شد تا در نهایت سامانه سجام به عنوان یک سامانه ملی ثبت شود.
مزایای سجام چیست؟
پیش از راه‌اندازی سامانه سجام مشکلاتی بر سر راه سرمایه‌گذاران وجود داشت که یکی از آن مشکلات وقت‌گیر بودن پروسه ثبت نام بود. در واقع قسمت عمده‌ای از وقت افراد صرف مراجعه حضوری و پرکردن فرم‌های اطلاعاتی متعدد می‌شد اما اکنون با ثبت اطلاعات در سجام به صورت آنلاین و در عرض چند دقیقه، این مشکل به سادگی رفع شده است. علاوه بر این سجام مزیت‌های دیگری دارد که برای دانستن همه چیز درباره سجام، لازم است به آن‌ها نیز اشاره کنیم.
سجام و پرداخت سود سالانه شرکت
قبل از راه‌اندازی سجام رویه پرداخت سود سالانه شرکت‌ها به سهامداران به دو روش انجام می‌شد:
- دریافت شماره حساب از سهامدار و واریز سود تقسیمی به حساب او
- دریافت سود تقسیمی از بانک مربوطه با ارائه کارت ملی و کد بورسی
در واقع پس از آن که شرکت‌ها در مجمع عمومی عادی خود قسمتی از سود هر سهم را بین سهامداران خود تقسیم می‌کردند؛ اطلاعیه‌ای در سایت کدال (سامانه اطلاع رسانی ناشران) منتشر می‌شد تا سرمایه‌گذاران به یکی از روش‌های گفته شده، برای دریافت سود اقدام کنند. این روش‌ها گاهی نارضایتی سهامداران را به دنبال داشت و با مشکلاتی همراه بود. به عنوان مثال یکی از مشکلات، وجود فاصله زمانی زیاد بین تاریخ پرداخت سود تا زمان سرمایه‌گذاری سهم بود که باعث می‌شد سهامدار دریافت سود خود را فراموش کند.
با شروع به کار سامانه سجام، کمکی به سرمایه‌گذار برای دریافت سود مجامع شد. به این ترتیب که وجوه مربوط به سود تقسیمی از طرف شرکت مربوطه به حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه واریز می‌شود و این شرکت مبلغ سود را به حسابی که سهامدار در سجام ثبت کرده است منتقل می‌کند.
سجام و سادگی ویرایش اطلاعات
قبل از راه‌اندازی سجام در مواقعی که اطلاعات سرمایه‌گذار در یک کارگزاری تغییر می‌کرد، ویرایش اطلاعات او باید در تمامی نهادهای بازار سرمایه اعم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا کارگزاری اعمال می‌شد و این کار مستلزم صرف وقت و هزینه بود اما اکنون سرمایه‌گذار با مراجعه به سایت سجام می‌تواند به راحتی و در کمترین زمان اطلاعات خود را ویرایش کند.
سجام و سهولت در تغییر کارگزار ناظر
سامانه سجام فرآیند تغییر کارگزار ناظر را نیز ساده‌تر کرده است. گاهی پیش می‌آید که سرمایه‌گذار از کارگزاری خود رضایت نداشته باشد یا همزمان با دو کارگزار معاملات خود را پیش می‌برد. پیش از این سرمایه‌گذار برای تغییر کارگزار ناظر سهم خود مجبور بود تمامی مراحل ثبت نام و وارد کردن اطلاعات شخصی را مجدد طی کند یا گواهی سهام را دریافت کرده و با پر کردن فرم تغییر کارگزار ناظر و تحویل اوراق گواهی، سهام را تماما به یک کارگزاری دیگر منتقل کند. مبرهن است که برای این کار انرژی و زمان بسیاری صرف می‌شد اما فعال‌سازی کد سجام به این فرایند سرعت بخشید. به این ترتیب که با مراجعه به این سامانه و انجام چند عملیات ساده می‌توانید به راحتی کارگزار ناظر خود را تغییر داد.