کارگزاری بورس چیست و کارگزار (Broker) در بورس کیست؟
سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهام با پول انجام می‌شود ( که برای سودآوری بیشتر نیاز به آموزش بورس دارید.) اما نه به این صورت که هر سرمایه‌گذار بتواند سهام را مستقیما خودش بخرد و از حساب بانکی شخصی‌اش پرداخت کند. بلکه واسطه‌ای به اسم کارگزاری وجود دارد که می‌تواند این بستر امن را برای مبادلات فراهم آورد.
کارگزاری‌ها شرکت‌هایی هستند که پل ارتباطی میان سرمایه‌گذاران و شرکت بورس و اوراق بهادار را ایجاد می‌کنند. هر شخص برای شروع سرمایه‌گذاری در بورس باید ابتدا به سراغ یک کارگزاری برود و از طریق آن اقدام به خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری در بورس کند.
هر شرکتی هم نمی‌تواند همینطور الکی برای اینکه کارگزاری شود اقدام کند. ابتدا باید مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کند. بعد از آن می‌تواند فعالیت‌هایی را در جهت ارائه خدمات به مشتریان بورس و بازارهای خارجی انجام دهد.
کد سهامداری چیست؟
کد سهامداری یا کد بورسی شناسه‌ای واحد است که کارگزاری در اختیار هر فرد قرار می‌دهد. در واقع این کد وسیله‌ی شناسایی اشخاص حقیقی یا حقوقی به شمار می‌رود.
کد سهامداری اشخاص حقیقی معمولا به صورت سه حرف ابتدایی نام خانوادگی و 5 عدد در کنار آن تعریف می شود و معمولا در صفحه معاملاتی هر فرد سرمایه گذار دیده می شود. داشتن این کد برای دریافت سود نقدی سهام لازم است. در نتیجه اگر کد سهامداری خود را در صفحه معاملاتی خود مشاهده نکردید می‌توانید از طریق سایت سجام برای اصلاح آن اقدام کنید.
آیا می شود بدون کارگزاری در بورس فعالیت کرد؟
این سوال ممکن است برای شما پیش آمده باشد که می‌شود بدون کارگزاری در بورس فعالیت کرد؟ پاسخ منفی است. زمانی که می خواهیم «سپرده گذاری» را شروع کنیم باید از طریق یک بانک افتتاح حساب کنیم. یعنی به یکی از شعب بانک مراجعه کنیم. اینجا بانک به عنوان یک نهاد واسطه‌ای، بین ما و کسانی که به پول نیاز دارند عمل می کند. یعنی بانک واسطه ای است بین کسانی که قصد سپرده گذاری دارند و کسانی که می خواهند از خدمات سپرده گذاری (وام، سود بانکی و..) استفاده کنند. حال برای شروع «سرمایه گذاری» در بورس هم حتما لازم است به یک کارگزاری که نقش واسطه بین خریداران و فروشندگان را دارد، مراجعه کنیم.
چطور بدون کارگزاری سهام بخریم؟
خرید سهام‌هایی که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار ایران ارائه می‌شوند باید حتما از طریق کارگزاری اتفاق بیفتد. اگر تجربه خرید سهامی را دارید که برای خرید آن نیازی به استفاده از کارگزاری نبوده است و یا شنیده‌اید که فردی با مراجعه مستقیم به شرکتی، سهام آن را خریداری کرده است، آن شرکت زیر نظر سازمان بورس فعالیت نمی‌کند. طبیعتا خرید و فروش آن سهام پشتوانه قانونی ندارد و به همین دلیل ممکن است سرمایه‌گذاران را بعد از مدتی به دردسر بیاندازد.
کارگزاری های بورس چه خدماتی ارائه می‌دهند؟
کارگزاری‌ها موظف هستند تا اطلاعات دقیق در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند تا امکان سرمایه‌گذاری برای افراد حقیقی و حقوقی به وجود بیاید. یعنی افراد و یا نهادها بتوانند با استفاده از خدمات کارگزاری‌ها، (که همان ارائه اطلاعات لحظه به لحظه و تغییرات بازار بورس است) سهام شرکت‌های مختلف را خرید و فروش کنند.
همه کارگزاری‌ها سیستم معامله آنلاین دارند. یعنی برای خرید و فروش سهام نیازی به مراجعه حضوری به کارگزاری نیست. بلکه فقط با استفاده از سایت و یا اپلیکیشن‌های معاملاتی می‌شود به صورت آنلاین خرید و فروش کرد.
سامانه معاملات آنلاین
قبلا معامله در بازار بورس حتما باید به صورت حضوری انجام می‌شد. یعنی سرمایه گذاران باید حتما مراحل مربوط به خرید و یا فروش سهام (پر کردن فرم های مخصوص و…) را به صورت حضوری انجام می‌دادند. الان چند سالی است که سامانه معاملات آنلاین این امکان را ایجاد کرده که به صورت اینترنتی و بدون معطلی معاملات بورسی انجام شوند. در حال حاضر اکثر سرمایه‌گذاران در بازار بورس از این روش برای خرید و فروش استفاده می‌کنند.
سامانه معاملات آفلاین
بازار بورس هر روز (از شنبه تا چهارشنبه) بین ساعت 8:30 تا 12:30 فعال است و می شود به صورت آنلاین در آن فعالیت کرد. در غیر این ساعت‌ها نمی‌شود در این بازار خرید و فروش انجام داد. سامانه معاملاتی آفلاین به ما کمک می‌کند تا در هر ساعتی از شبانه روز معامله دلخواه خود را سفارش بدهیم. یعنی در صورتی که بازار (در زمانی که فعال است) به آن قیمت رسید، از طرف ما معامله انجام شود.
در این روش پس از ثبت معامله آفلاین، مجدد ارزش معامله با سرمایه‌گذار چک می‌شود. اگر سهم و قیمت مورد نظر سهامدار تایید شود بعد از آن خرید یا فروش اتفاق می‌افتد.
اعتبار معاملاتی
کارگزاری‌ها بسته به شرایط و سابقه معاملاتی سرمایه‌گذاران، به آنان اعتبار پرداخت می‌کنند. اعتباری که کارگزاران به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند مشابه وام در سیستم بانکی است. مبلغ اعتبار بسته به نوع کارگزاری و اعتبار مالی سرمایه‌گذار متفاوت است و معمولا بدون سود است. سرمایه گذار نیز موظف است با سرمایه‌گذاری درست در بازار بورس، مبلغ دریافت شده را برگرداند.
تحلیل، مشاوره و آموزش
یکی دیگر از خدمات کارگزاری‌ها ارائه تحلیل تکنیکال و مشاوره سرمایه‌گذاری به کاربران است. کارشناسان مالی و بورس در دفاتر کارگزاری‌ها حضور دارند تا در صورتی که سرمایه‌گذاران نیاز به مشاوره داشته باشند بتوانند به آنان مراجعه کنند. علاوه بر این، دوره‌های آموزشی تحلیل بورس در کارگزاری‌ها برگزار می‌شود. بعضی از کارگزاری ها این دوره ها را به صورت آنلاین هم برگزار می‌کنند که می‌تواند بسیار مفید واقع شود.
صندوق سرمایه گذاری و سبد گردانی
بعضی از کارگزاری‌ها از ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. یکی از این ابزارها صندوق سرمایه‌گذاری است که می توان با استفاده از سامانه کارگزاری در این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری کرد. می‌دانیم که برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید از طریق سایت و یا سامانه ثبت نام آن صندوق‌ها اقدام کرد. استفاده از خدمات کارگزاری‌ها احتمالا آسان‌تر و متمرکزتر از حالت عادی است.
اگر برای سرمایه‌گذاری وقت کافی و یا تخصص ندارید می‌توانید سرمایه‌گذاری خود را به سبدگردان‌ها بسپارید. سبدگردان‌ها افرادی متخصص و مورد تایید سازمان بورس هستند. یکی دیگر از خدمات کارگزاری‌ها معرفی سبدگردان به افرادی است که نیاز به این خدمت دارند.
چگونه بهترین کارگزاری بورس را انتخاب کنیم؟
همانطور که می‌دانید بانک‌ها دریچه ورود مردم به دنیای سپرده‌گذاری هستند. همچنین علاوه بر حفظ امنیت سرمایه مردم، تسهیلاتی نیز به آنان ارائه می‌دهد. کارگزاری‌ها هم مانند بانک‌ها دریچه ورود سرمایه گذاران به دنیای بورس و سهام هستند. بنابراین انتخاب بهترین کارگزاری بورس، یکی از دغدغه‌های مهم سرمایه‌گذاران خواهد بود.
بانک‌های زیادی در ایران فعال هستند که با انواع تسهیلاتی که در اختیار سپرده‌گذاران خود می‌گذارند با هم رقابت دارند و مردم بر اساس همین تسهیلات، بانک مناسب خود را انتخاب می‌کنند. این رقابت درمورد کارگزاری‌ها هم صدق می‌کند. یعنی سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های هر کارگزاری می‌توانند کارگزاری مناسب خود را انتخاب کنند.
انتخاب بهترین کارگزاری مثل هر انتخاب دیگری، وابسته به شرایط خودمان است. یعنی من اول باید بدانم چه نیازهایی دارم و بعد با توجه به آن ها بهترین گزینه پیش رویم را انتخاب کنم. پس طبیعتا انتخاب بهترین کارگزاری برای هر فرد با دیگری فرق دارد.
بعضی از کارگزاری‌ها بیشتر روی ارائه خدمات به مشتریان حقوقی تمرکز دارند. بعضی دیگر نیز برای سرمایه‌گذاران حقیقی وقت و انرژی بیشتری می‌گذارند. برای انتخاب کارگزاری، در نظر گرفتن این موضوع به ما کمک می‌کند تا کارگزاری با شرایط و خدمات مناسب خودمان را پیدا کنیم.
در حال حاضر 108 کارگزاری در کشور فعالیت می‌کنند که مجوزهای لازم را دارند، اما برای اینکه بتوانیم از بین این تعداد، بهترین کارگزاری را انتخاب کنیم، باید تعدادی فاکتور را بررسی کنیم.
ویژگی های یک کارگزاری خوب چیست؟
همانطور که گفتیم برای انتخاب کارگزاری نمی‌شود برای همه یک نسخه واحد پیچید. کارگزاری‌ها خدمات متفاوتی دارند که هر کدام با توجه به شرایط خودشان آن خدمات را ارائه می‌دهند. اطلاع از انواع این خدمات برای انتخاب یک کارگزاری خوب به ما کمک می‌کند.
کارگزاری باید در دسترس باشد
این روزها اکثر کارگزاری‌ها این امکان را برای مشتریان خود فراهم کرده‌اند که به صورت غیرحضوری و آنلاین بتوان با آنها در ارتباط بود و خرید و فروش خود را به راحتی انجام داد. حتی کارهایی از قبیل مشاوره، درخواست و سایر کارهای مالی با وجود دسترسی به حساب مالی اشخاص، کاملا غیرحضوری و از طریق کارگزاری قابل انجام می‌باشد.
درست است که این ویژگی یکی از مزیت‌های یک شرکت کارگزاری خوب محسوب می‌شود، اما بهتر است که به سراغ کارگزاری‌هایی برویم که در شهر محل سکونت ما هم شعبه فیزیکی داشته باشد و امکان دسترسی به آنها به راحتی انجام شود.
مزیت وجود شعبه فیزیکی این است که رفت و آمد حضوری به آن برای همگان امکان پذیر است. در نتیجه در مواقعی که اخلالی در پاسخگویی غیرحضوری به وجود می‌آید، می‌توان با مراجعه حضوری به شعبه، مشکل را برطرف کرد. همچنین هرقدر یک کارگزاری شعب بیشتری در شهرهای مختلف داشته باشد، نشان‌دهنده اعتبار و قدمت آن شرکت به حساب می‌آید.
کارگزاری باید معتبر و قابل اعتماد باشد
یکی از ویژگی‌های اساسی و مهم برای انتخاب یک کارگزاری مناسب، معتبر بودن آن است. یکی از راه‌های ساده و قابل اعتماد برای انتخاب یک کارگزاری مناسب، سر زدن به سایت بورس اوراق و بهادار و دیدن شرکت‌های معتبر در آنجاست.
این لیست بر اساس اعتبار و رتبه بندی شرکت‌های کارگزاری بورس مرتب شده و مرجع مناسبی برای انتخاب آن‌هاست. سازمان بورس لیست کارگزاری‌ها را بر اساس معیارهای مختلف مثل ارزش کل معاملات، بیشترین حجم معاملات آنلاین و… منتشر کرده است. با استفاده از این اطلاعات می‌توان کارگزاری که بیشتر به معیارها و شرایط ما نزدیک است را انتخاب کنیم.
کارگزاری باید سامانه معاملات بر خط (آنلاین و آفلاین) داشته باشد
باتوجه به اینکه این روزها تمام کارها به صورت آنلاین انجام می‌شود، یک شرکت کارگزاری معتبر بورس بهتر است مجهز به بیش از یک یا چند سامانه آنلاین باشد. در این صورت زمانی که یکی از سامانه‌ها به مشکل خورد یا دچار قطعی شد، می‌توان با استفاده از سامانه دیگر، معامله مورد نظر را انجام داد.
البته این سامانه‌ها به جز معامله استفاده‌های دیگری هم دارند. با استفاده از این سامانه‌ها می‌توان کارهایی از قبیل ثبت سفارشات، مشاهده گردش حساب، مشاهده سبد سهام، درخواست واریز و انتقال پول را به صورت آنلاین انجام داد و بدین ترتیب دیگر نیاز به حضور فیزیکی نیست.
این سامانه‌ها به صورت آنلاین در ساعات کاری بورس فعالیت می‌کنند. یعنی در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8:30 الی 12:30. در خارج از این ساعات می‌توان به صورت آفلاین وارد سامانه شد و از آن استفاده کرد که توسط شرکت کارگزاری بورس، بررسی و پیگیری خواهد شد.
کارگزاری باید خدمات قابل توجهی را در حوزه‌های مختلف ارائه دهد
بین تعداد زیاد کارگزاری‌هایی که فعال هستند، باید رقابت زیادی هم در جذب مشتریان بیشتر وجود داشته باشد. همانطور که بانک‌ها برای جذب مشتریان، خدماتی جزئی ولی جذاب و مختص به خودشان دارند تا مشتریان را جذب کنند، کارگزاری‌ها نیز خدمات و تسهیلاتی مخصوص به خودشان دارند که هر کدام، برای دسته‌ای از مشتریان جذاب هستند.
به عنوان مثال بانکی که اینترنت بانک یا موبایل بانک با کاربری راحت‌تر و پوشش خدمات بیشتری داشته باشد، برای برخی جذاب‌تر است. یا بانکی که وام با سود کمتری می‌دهد، یا بانکی که شعبه‌های مدرن‌تر و شیک‌تری دارد. از این دست تسهیلات در بین کارگزاری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخفیف کارمزد
کارگزاری‌ها این واسطه‌گری در معاملات را به صورت رایگان انجام نمی‌دهند. بلکه در مقابل آن مبلغی را به صورت کارمزد دریافت می‌کنند. مقدار کارمزد درصدی از حجم معاملات است که بین کارگزاری‌ها متفاوت است.
بنابراین یکی از چیزهایی که مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد، میزان نرخ کارمزد در معاملاتی است که با شرکت‌های کارگزاری انجام می‌دهند. هرقدر این مبلغ مناسب‌تر باشد، رغبت برای انتخاب شرکت کارگزاری، بیشتر می‌شود.
کارمزد هر معامله حدود 1.5 درصد (خرید و فروش) است که از این عدد کارگزارها تقریبا 0.76 درصد را به عنوان کارمزد دریافت می کنند. کارگزاری‌ها می‌توانند به دلخواه خودشان به بعضی از مشتری‌ها، (بسته به حجم معامله) از مبلغ کارمزد تخفیف بدهند. به همین دلیل انتخاب کارگزاری که متناسب با شرایط معاملات شما فعالیت می‌کند اهمیت دارد.
- پاسخگویی، مشاوره و آموزش رایگان
سرمایه‌گذاران برای داشتن یک سرمایه‌گذاری خوب، نیاز به اطلاعاتی پایه و بنیادی در شاخه‌های مختلف بورس و روش‌های سرمایه‌گذاری دارند. یکی از خدماتی که یک شرکت کارگزاری مناسب می‌تواند به سرمایه‌گذاران ارائه دهد، داشتن مشاورانی مجرب برای پاسخ به سوالات و ابهامات آنها است.
آموزش هم یکی از خدماتی است که می‌تواند در غالب برگزاری دوره‌های آموزشی یا ارائه مقالات آموزشی از جانب شرکت کارگزاری ارائه شود تا مشتریانش بتوانند تصمیمات بهتری در زمینه خرید سهام داشته باشند.
- بسته پیشنهادی سبد سهام
یک کارگزاری با ارائه سبدهای پیشنهادی سهام به سرمایه‌گذاران خود، این امکان را فراهم می‌کند که تصمیم گیری برای آنها راحت‌تر شود و تجربه‌ی خرید انواع مختلف سهام را در یک بسته داشته باشند. این موضوع، قابلیت تحلیل شخصی آنها را در برخورد با انواع سهام بالا برده و اطمینان بیشتری میان کارگزار و سرمایه‌گذار ایجاد می‌کند.
- اهدای اعتبار به کاربران
برخی از کارگزاری‌ها در ازای معاملاتی که مشتریانشان انجام می‌دهند، به آنها اعتبار هدیه می‌دهند. این اعتبار هدیه به شکل یک کیف پول است که کارگزاری در اختیار مشتریان خوش حساب خود قرار می‌دهد. در نتیجه افرادی که گردش معاملاتی بیشتری دارند می‌توانند تا هر زمان که خواستند خرید انجام دهند و نگران کمبود اعتبار خود نباشند.
کارگزاری‌ها حتی در شرایطی که برای دادن این اعتبار در نظر گرفته‌اند نیز با هم رقابت دارند. مثلا یک کارگزاری شرایط را سختگیرانه در نظر گرفته و یک کارگزاری به راحتی اعتبار هدیه می‌دهد. برخی کارگزاری‌ها نیز این اعتبار را بدون هیچ هزینه کارمزد یا هزینه مالی در اختیار مشتریانش قرار می‌دهد.
- وصول راحت وجه برداشتی
در قسمت آموزش خرید و فروش سهام گفتیم که اگر سرمایه‌گذاری تصمیم به برداشت اعتبار خود داشته باشد و بخواهد آن را به حساب بانکی خود انتقال دهد، کارگزاری سه تاریخ را برای واریز ارائه می‌دهد. سرمایه‌گذار می‌تواند یکی از تاریخ‌ها را انتخاب کند که این تاریخ‌ها معمولا از سه روز کاری بعد شروع می‌شوند. حال اگر یک کارگزاری شرایط بهتری در مقدار نقدینگی داشته باشد، می‌تواند این سه روز را به دو یا یک روز کاهش دهد. بنابراین وجه نقد زودتر به حساب سرمایه گذار واریز می‌شود و این یک مزیت محسوب می‌شود.
بعضی از کارگزاری ها این امکان را دارند که مستقیما به حساب مشتری متصل شوند تا در مواقعی که نیاز به خرید و یا فروش آنی هست بتوان بدون دردسر، انتقال وجه به حساب و معاملات را انجام داد. امکان اتصال به حساب مشتری جزو امکانات بعضی از کارگزاری ها است. اگر فکر می‌کنید احتمال دارد در چنین شرایطی قرار بگیرید، اتصال به حساب بانکی یک امتیاز برای انتخاب کارگزاری مناسب شما محسوب می‌شود.
- سرعت بالای سامانه آنلاین
سرمایه‌گذاری در بازار بورس و سهام آنقدر رقابتی شده است که سرعت انجام معاملات نقش مهمی در سود یا زیان آن دارد. بنابراین کارگزاری‌ها سعی می‌کنند سامانه‌هایی طراحی کنند که سرعت انجام معاملات در آنها بهینه باشد و سرمایه‌گذاران با مشکل قطعی، از دسترس خارج شدن یا کندی سامانه مواجه نشوند. بنابراین سامانه کارگزاری یکی از ملاک‌های مهم برای انتخاب است که سرمایه‌گذاران باتجربه از اهمیت ویژه آن مطلع هستند.
- تسهیل خرید «عرضه اولیه»
در روزهایی که عرضه اولیه سهامی در بازار بورس ارائه می‌شود، افراد زیادی برای خرید سهام عرضه اولیه‌ها اقدام می‌کنند و تقاضا خرید بسیار بالا می‌رود. همین افزایش تقاضا باعث شلوغی کارگزاری‌ها و مراجعه همزمان افراد به سایت باعث کاهش کیفیت خدمات اینترنتی کارگزاری‌ها می‌شود. برای حل این مشکل بعضی از کارگزاری‌ها این امکان را ایجاد کرده‌اند که از چند روز قبل بتوان به صورت خودکار خرید عرضه اولیه را انجام داد. یعنی در صورتی که حساب سرمایه‌گذار شارژ کافی برای خرید عرضه اولیه را داشته باشد دیگر لازم نیست در روز عرضه وارد سامانه شود و درخواست خرید ثبت کند چون سیستم بصورت خودکار این کار را انجام می‌دهد.
رتبه بندی کارگزاری های بورس
یکی از روش‌های انتخاب کارگزاری مناسب مطالعه گزارشات کارگزاری ها در سایت سازمان بورس است.
سازمان بورس به صورت مرتب لیست کارگزاری‌ها را بر اساس معیارهای مختلف مثل ارزش کل معاملات، بیشترین حجم معاملات آنلاین و.. ارائه می‌دهد که با استفاده از این اطلاعات می‌توان کارگزاری که بیشتر به معیارها و شرایط ما نزدیک است را پیدا کنیم. در حال حاضر 108 کارگزاری فعال در کشور وجود دارد.